Dağ ve Doğa sporları giyim tarzı ;
Dağda veya doğada giyim oldukça önemlidir. Çünkü biz şehir insanları gittiğimiz, kaldığımız mekanları sıcaklığı kendimize göre ayarlarız. Fakat doğada böyle bir durum söz konusu değildir. Doğada hava oldukça değişkendir. Vadiler, sırtlar, ağaçlık alanlar, çıplak sahalar, ovalar v.s. Her bir yer şekilde sıcaklık ve rüzgar sürekli farklılık gösterir. Ayrıca bir de bizim hareketle ısınmamız eklenince olay gerçekten detaylar silsilesine dönüşür. Doğadaki yüzey şekillerine göre bazen hızlanır, bazen yavaşlarız, bazen dik yüzeyler çıkar, bazen de ineriz. İşte vücut enerji yakımında bu gibi durumlarda farklı miktarta enerji yakar. Bu değişken durum ısıyı etkilen başlıca durumlardan biridir. Vücut enerji yakımının 3/2 sini soğumak ve ısınmak için kullanır. Burada gereksiz yere üşümenin ve gereksiz yere fazlaca terlemenin ne kadar enerji kaybettirdiğine değinmeme gerek yok sanırım.
Lahana modeli giyim (KAT KAT)
Özetle hem doğadaki değişik yüzey şekillerine göre (ormanlık, çıplak alanlar, sırt, vadi, plato v.s.) hem de aktivite de ki zorluk derecesine göre (bayır, iniş, sırt geçişleri v.s.) giyim tarzımızı ayarlamamız gereklidir. Peki bunu nasıl yaparız ?
Dağda veya doğada katman giysi modeli uygulanır. Bunun en önemli sebebi kademeli soğuma ve kademeli olarak ısınmadır. Değişken durumlar için vücudumuzun bulunduğu ortama uygun sıcaklık veya soğuklukta olabilmesi için katmanlardan oluşan giysileri ya giyeriz yada çıkartırız. Bunu neden yapıyoruz ?
İlk sebebi kuru ve sıcak kalabilmektir. Gereksiz ısı bizi terletir, hem bizi ıslatır hem de gereksiz yere bizim enerjimizi götürür. Gereksiz yere üşümekte bizim vazlasıyla enerjimizi alır. Tüm bunlar aktivite sırasında sizde odaklanma sorunu ve huzursuzluk yaratır. Dikkatiniz dağılır ve kazaya davetiye çıkarmış olursunuz.
Dolayısıyla en önemli uygulamamız gereken şey. Giydiğimiz katmanları hangi sıklıkta olursa olsun duruma göre çıkarmalı veya giymeliyiz. Örnek olarak sırtınızda çanta dik bir yüzeyde ilerlerken ısınız oldukça fazladır. İçlik ve teknik ceketiniz sizi sıcak tutmaya yetebilir. Fakat durduğunuzda ani bir soğumaya gidersiniz. Bu yüzden molalarda ara katman olan poları giyerseniz. Isınızı muhafaza etmiş olursunuz. Ne zaman giyi ne zaman çıkartacağınızı sizin vücudunuz size söylecektir.
Gelelim katman giysi ne demektir ?
Kabaca 3 katmandan bahsedebiliriz.
-İç Katman : Termal içlikler;
-Orta Katman : Polar anoraklar
-Dış Katman : Teknik Ceketler
-İç Katman : Bu katman vücuda temas eden ilk katmandır. Sentetik maddeden imal edildiği için mikro ölçekte gözenekleri pamuk ve yüne göre incedir.Bu sayade suyu tutamazlar. Islaklığı tutmadıkları için ısıyı kaybetmezler. Dolayısıyla vücuttaki ısıyı düşürmezler ve sürekli kuru kalmamızı sağlarlar. Bu katmanda “termal içlikler ” kullanılır. Kısa kollu, uzun kollu ve yazlık/kışlık modelleri vardır.
Orta Katman : Bu katman vücudumuzdan çıkan ılık ve nemli havayı tutan ve bizi ısıtan katmandır. Bu katman ne kadar kalın olursa ısınan hava o derece fazla tutulur. Bu katmanın önden tam fermuarlı olması tavsiye edilir. Hem rahat giyip çıkarmak hemde havalandırmak açısından önemlidir. Bu katmanda ”polar anoraklar” kullanılır. Kalın ve ince modelleri vardır. Hareket durumlarında ince olanı tercih edilmelidir. Polarların imalında kullanılan sentetik malzemelerden dolayı (polyamid, polyester) Islansa dahi yün gibi çabuk ısı kaybetmezler. Yani üzerinize yapışan soğuk bir şey hissetmezsiniz.
Dış Katman : Bu katman sadece koruyucu katmandır. Yani kılıf diyebiliriz. Dışarıdan gelen rüzgar ve yağıştan yani sıcaklığı düşürecek etmenlerden korur. Ilık ve nemli havanın içeride kalmasını sağlar. Aynı zamanda buhar gibi (terlemeyle) düşük yoğunluktaki suyu dışarı atar. Buda sizin basit bir yağmurluk giydiğinizde hemen arkasında oluşan su damlalarını görmemenizi sağlar. Bu katmandaki nefes alır özelliği en iyi “gore-tex” diye geçen astar ile sağlanır. En iyisi ve en pahalısıdır. Fakat firmaların kendi nefes alır özellikteki ürün çözümleri de mevcuttur. Bu katmanda “Teknik Ceket “ kullanılır. Bu katmanın kalın olması sadece ağırlık açısından bir dezavantaj sağlar. Kılıf yada koruyucu olduğu için ne kadar hafif olursa o kadar iyidir aslında.
Önemli olan iki şey Terlemeyin ve üşümeyin. Hareket ısıtır. Durmak soğutur. Bu iki durum için uygun giydiğinizde doğa ile uyum içinde olursunuz.
Mutlu İnan Akdağ